Günümüzde sağlıklı yaşama yönelik trendler günlük hayatımızda veya sosyal medyada sıkça karşımıza çıkıyor. Bu trendler bazı insanların zihinlerini meşgul ederek dikkati kendilerine çevirmeye itebiliyor. Besleyici ve dengeli bir beslenme stiline sahip olabiliriz ama insanlar sağlıklı bir yaşam tarzı yaşamak istemekle tamamen takıntılı hâle gelmek arasındaki ince çizginin farkında olmalıdır. Ortoreksiya nervoza; sağlıklı beslenmeye takıntılı olmakla tanımlanan, beslenme düzeninin bozulmasına yol açan, fiziksel ve zihinsel sonuçları olan ancak henüz resmi tanı kriterleri arasında yer almayan bir yeme bozukluğudur. Kişinin bu takıntısı günlük yaşamını zorlaştırabilir.
Ortoreksiya nervoza için tıbbi bir teşhis için resmi bir kriter olmasa dahi bizim için uyarıcı nitelikte semptomlar ve işaretler vardır: Kişi yiyecek seçerken aşırı katılık ve endişe hâlinde olmaktadır, örneğin; besin etiketlerini takıntılı bir şekilde incelemek. Sağlıksız besinleri tüketme konusunda korkar ve bunu üzerine kendine katı kurallar koyar. Tüketmediği besinler çok fazla olmaya başlar ve bu da beslenme dengesizliklerine yol açar. Kendisinin koyduğu kuralları ihlal ettiğinde yüksek düzeyde bir endişe, suçluluk ve utanç duygusu deneyimler. Beslenmesine uygun olmayacağını düşündüğü sosyal ortamdan uzaklaşır. Ailesi veya arkadaşlarıyla sosyalleşme konusunda sıkıntı yaşayabilir bu da kendisini hayattan izole etmek gibidir. Yeteri kadar besin alamadığında hızlı kilo kaybı, bağışıklık sisteminin çökmesi, enerjisizlik gibi birçok sorunla karşı karşıya kalır. Bunların hepsi de kişinin ruh sağlığını etkiler.
Ortoreksiya nervozanın tedavisi üzerine yapılmış fazla bir çalışma olmasa da bilişsel davranışçı terapi; bireyin yeme alışkanlıklarına yönelik katı ve takıntılı düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olabilir. İlaç tedavisi ve maruz bırakma terapisi önerilebilir. İlaç tedavisi, serotonin geri alım inhibitörleri ve olanzapin adlı antipsikotik bir ilacın, obsesif kompulsif bozuklukla bağlantısı nedeniyle ortoreksiya tedavisinde yararlı olduğu kanıtlanmıştır. (Koven & Abry, 2015). Bir diyetisyen ile çalışarak beslenme üzerine sağlıklı alışkanlıklar kazanılması üzerine çalışmalar yapılabilir. DSM’nin ortoreksiyayı bir yeme bozukluğu olarak tanımadığı düşünüldüğünde hastalık yeterince tartışılmamaktadır. Bu hastalığın tanınması erken tedaviye ve yanlış teşhislerin azalmasına yol açacaktır.
Ortoreksiya nervoza, bireylerin hem fiziksel hem de zihinsel sağlıklarını tehdit eden bir durumdur. Sosyal etkileri de içinde barındırarak hayatı çok zor bir hâle getirebilir. Bu hastalık hakkında farkındalık yaratmak önemli bir adımdır. Sağlıklı olmak sadece fiziksel bir durum değildir, zihin ve beden ilişkisini de gerektirir. Unutmayın, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlığı şöyle tanımlanmıştır: “Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik hâlidir.”
KAYNAKÇA
Dunn, T. M., & Bratman, S. (2016). On orthorexia nervosa: A review of the iteratüre and proposed diagnostic criteria. Eating behaviors, 21, 11-17.
Koven, N. S., & Abry, A. W. (2015). The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatric disease and treatment, 385-394.
