Bireylerin kişilik gelişimi ve kimlik oluşumu çocukluk dönemi itibariyle gelişmeye başlar ve diğer gelişim alanları da bu süreci takip eder. Çocuğun her açıdan gelişiminde ebeveynin rolü yadsınamaz. Ebeveynlerin tutum ve davranışları, çocuğun ileride nasıl bir yetişkin olacağına dair ipuçları verir. Bir önceki yazımda Ebeveyn Stillerini yazmıştım ve ‘’ demokratik, otoriter, izin verici ve ihmalkâr’’ stillerinden bahsetmiştim. Son zamanlarda ortaya çıkan “helikopter ebeveynlik’’ kavramını ise ayrı bir yazıda ele almak istedim. Gelin, bir inceleyelim.
Helikopter ebeveynlik kavramı, ebeveynlerin ‘’gerçekten’’ çocukların etrafında helikopter gibi dönmelerine benzediği için kavrama seçilen isim çok yerindedir. Helikopter ebeveynlik kavramı 1969 yılında bir psikoterapist olan Ginott tarafından kavramsallaştırılmıştır (Padilla-Walker Nelson, 2012). Ebeveynlerin çocuklarının hayatına ciddi düzeyde müdahale ettikleri, çocuğun attığı her adımı kontrol ettikleri ve aşırı koruyucu oldukları bir ebeveyn stilidir. Çocukların hayatındaki karar üzerinde kontrol sahibi olmaya çalışırlar. Kariyer, günlük işler, ikili ilişkiler vb. gibi birçok alanda kendilerini kontrolü sağlamak zorunda hissederler. Helikopter ebeveynlik, dışarıdan iyi niyetli ve olumlu bir stil gibi görünse de uzun vadede çocuklar üzerinde olumsuz etkiler bırakır.
Çocuklar üzerinde bu şekilde takıntılı ve mükemmeliyetçi bir yapıya sahip olmak, ilk olarak çocuklarda bağımsızlık hissinin gelişimine engel olur ve bunun sonucunda, birine bağımlı yaşamak gibi bir hisse sahip olabilirler. Olumsuz sonuçlara örnek olarak; bu çocukların problem çözme becerilerinin yetersiz gelişimi (Gibbs, 2009), yetişkinlik döneminde depresyona yatkınlık ve depresyon ilaçlarını kullanımına yatkınlık (LeMoyne ve Buchanan, 2011), kimlik gelişimi ve özgüven ile ilgili sorunlar (Padilla Walker ve Nelson, 2012), bağımlı kişilik gelişimi (Shoup ve ark, 2009), benlik saygısında düşüş (Rutherford, 2011) veya narsist kişilik gelişimi görülebilir.
Helikopter ebeveynler, çocukların hayatlarına daha olumlu yönde katkıda bulunmak için bazı alışkanlıklarını yeniden gözden geçirip, değiştirmeye yönelik bir adım atmaları gerekir. Çocuklara küçük yaştan sorumluluk vermek faydalı olabilir ve onların karar alma aşamasında yanlarında olmak ama son kararı onlara bırakmak, bağımsızlık duygularını geliştirebilir. Ebeveynlerin kaygılarını biraz da olsa azaltıp kendilerine ‘’ Benim çocuğum bu sorunu kendisi çözer mi? Çözerse nasıl bir bakış açısıyla yaklaşır?’’ gibi sorular sorup çocuğa müdahale etmeden önce biraz düşünmesinde yarar olacaktır. Çocuğunuzun bir şeyi başardığını, bir problemi çözdüğünü fark ettiğinizde ona pozitif geri bildirim vermekten kaçınmayın. Çocuk olsun, yetişkin olsun, genç olsun, hepimiz bir şeyleri başardığımızda görünür olmayı sever ve isteriz. Ancak, sonuca odaklanmak yerine sürece odaklanmak gerekir; çünkü %100 başarı oranına sahip olmasa bile süreçte öğrenilen ve deneyimlenen şeyler başarıya ulaşmaktan daha değerli olabilir. Tüm ebeveynler, çocuklarının çok mutlu olmalarını ve çok iyi konumda olmasını isterler. Hangi tarz ebeveyn stillerine sahip olurlarsa olsunlar, önemli olan çocuğun iyiliğidir. Bu açıdan hangi stilin çocuk için faydalı olacağını da en iyi yine ebeveynler karar verebilir.
KAYNAKÇA
Avcı, S. Ç., & Güleç, D. (2020). Yeni bir kavram: Helikopter ebeveynlik. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 163-168.
Padilla-Walker LM, Nelson LJ. (2012). Black hawk down?: Establishing helicopter parenting as a distinct construct from other forms of parental control during emerging adulthood. Journal of Adolescence 35(5), 1177-1190.
