Okumaya başlamadan önce, gün içinde elleriniz, ayaklarınız ve bacaklarınızı kontrol ederek neler yaptığınızı düşünebilir misiniz? Şu an bu yazıyı bir telefondan okuyorsanız, telefonu tutan elinize dikkat kesilebilir misiniz? Yazıyı bilgisayardan okuyorsanız, ellerinizi klavyede gezdirmeyi de deneyebilirsiniz.
Muhtemelen elleriniz klavyenin üzerinde rahatlıkla gezecek ve sizin istemediğiniz bir şeyi yapmayacaktır. Ellerinizi klavyede gezdirirken bunu oldukça basit bir şekilde, bir dakika durup düşünmeden yapacaksınız. Belki de şu an bardağınızı rahatlıkla tutarak bir şeyler yudumluyorsunuz ve yüksek ihtimalle şu an sağ eliniz sizi boğmaya çalışırken sol eliniz sağ elinizi engellemeye çalışmıyor. Karşınızda sevmediğiniz bir kişi bile olsa, muhtemelen zor durumda kalmadıkça ona şiddet uygulamıyorsunuz. Fakat bir gün sağ eliniz kontrolünüzden çıkıyor ve karşınızdaki kişiye sert bir tokat atıyor. Sevdiğiniz biriyle telefonda konuşurken sol eliniz bir anda telefonu konuştuğunuz kişinin yüzüne kapatıyor. Böyle durumlarda kaldığınızda yaşayacağınız paniği düşünün. Büyük olasılıkla ‘’Ben yapmadım elim yaptı.’’ bahanesini karşınızdaki kişiye kabul ettirmeniz biraz zor olacaktır.
55 yaşındaki Karen Byrne, 27 yaşına kadar oldukça rahat bir şekilde ellerini ve bacaklarını kontrol edebiliyorken epilepsisinin kontrol altına alınması için ameliyat olduğunda birdenbire her şey değişmeye başladı. 10 yaşından beri epilepsi hastalığına sahip olan Karen’ın korpus kallozumu kesilerek sağ beyni ve sol beyni arasındaki iletişim kesildi. Ameliyat sonucunda istenen elde edilmiş ve epilepsisi iyileşmişti, ancak yeni bir problemi vardı. Karen’ın sol eli kontrolden çıkmıştı. Karen, farkında olmadan çantasından bir şeyler alıyor ve sağ eliyle yaktığı sigarayı sol eliyle söndürüyordu. Tüm bunlar tamamen Karen’ın kontrolü dışında oluyordu. Karen, bu süreçte yaşadığı kontrolsüz davranışları için doktoruna başvurduğunda yabancı el sendromuna sahip olan ender kişilerden olduğunu öğrenmişti. Karen, ilaç tedavisi sonucunda yabancı el sendromundan kurtulmayı başarmıştı. (Cbs New York, 2013). Fakat ne yazık ki yabancı el sendromuna sahip her hasta Karen kadar şanslı olamıyordu.
Yabancı el sendromu, beyin hasarı sonucu ortaya çıkan ve oldukça nadir görülen nörolojik bir bozukluktur. Tümör, felç gibi çeşitli nedenlerden ortaya çıkabilir. Ayrıca, epilepsi nöbetlerinin tedavisi için sağ beyin ile sol beynin iletişimini sağlayan korpus kallozumun kesilmesi de yabancı el sendromuna sebep olabilir. Yapılan araştırmalar sonucu beynin ön lobunun, yan ve art kafa loblarının ve korpus kallozumun bu hastalıkla ilişkilendirildiği bulunmuştur. (Bölükbaşı, 2016). Fakat hala sendromun temel sebebinin ne
olduğu kesin olarak anlaşılamamıştır. Sıklıkla elde görülen bu sendrom, zaman zaman bacakları da etkileyebilir. Korpus kallozumun kesilmesi sonucu, beynin birbirinden bağımsız şekilde hareket etmesine neden olarak uzuvlardan birinin kontrol edilemez bir hale gelmesine sebep olabilir. Yabancı el sendromuna sahip kişiler ellerini hissedebilirler ancak kendilerine ait olmayan yabancı bir uzuv olarak algılarlar. Zaman zaman sendromlu elin sağlıklı ele müdahale ettiği ve yaptığı işi engellemeye çalıştığı da görülebilir.
Bedeninde yabancı bir uzuvla yaşadığını hisseden insanlar için durum oldukça karmaşık ve zorlayıcı olabilir. Bu kişiler, kontrol edemedikleri uzuvları nedeniyle sosyalleşmekten uzak durma eğiliminde olabilirler. (Bölükbaşı,2016). Kişinin sosyal yaşama adapte olabilmesi ve günlük yaşam aktivitelerini yerine getirebilmesi için destekleyici terapiler ve rehabilitasyon önerilmektedir. Semptomları hafifletme amacıyla ilaç tedavisi ve rehabilitasyon gibi yöntemler uygulansa da sendromu tamamen iyileştirmenin bir yolu henüz bulunamamıştır. Hastaların ellerinin kontrolünü yeniden kazanabilmeleri için ellerini oyalayabilecek egzersizler ya da çeşitli materyaller (örneğin: stres topu) kullanmaları yaygın yöntemlerdendir. Yabancı el sendromunun sebepleri de kişiden kişiye değişiklik gösterebildiğinden, uzmanlar bu sendromun tedavisinde birbirinden farklı yaklaşımlar denemektelerdir. (Ak, 2016).
Ak, Ö., (2016). Yabancı El Sendromu. Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi. (48-51).
Bölükbaşı, F. H., Sarı, R., Tönge, M., Akdemir, G., & Elmacı, İ. (2016).
İntrakranial Meningiomaya Bağlı Yabancı El Sendromu Olgusu.
Cbs New York (2013, Şubat, 11). Seen at 11: medical condition causes
‘alien hands’ to haven minds of their own. https://www.cbsnews.com/newyork/news/seen-at-11-medical-condition-causes-alien-hands-to-have-minds-of-their-own/.
