Ne zaman Yunan mitolojisi konusu açılsa aklımıza gelen belirli tanrılar ve hikâyeleri vardır. Mesela Zeus ve eşleri (ve diğer kadınlar) veya Truva Savaşı. Bu konularla ilgili hiçbir şey okumamamıza rağmen konuyla ilgili genel bir bilgimiz vardır. Bu bilgiler genellikle çok ünlü filmlerden, edebiyat derslerinden ve en önemlisi bizim coğrafyamızla bağı olduğundan bir şekilde aklımızda kalmışlardır. Örneğin Çanakkale’ye gidip gezen herkes, ister istemez Truva Savaşı hakkında az çok bir şeyler öğrenir. Bunun yanı sıra Yunan mitolojisinde ilgimizi çekebilecek gündelik hayatımızdan tanıdığımız birçok nesne, yer ve canlıyı içeren hikâyeler de mevcuttur. Bugün yazımda bunlardan birini sizinle paylaşmak istiyorum.
Bu hikayenin ana karakteri aslında hepimizin bildiği biri, Işık Tanrısı Apollon (Phoebus). Yunan mitolojisinde Apollon, güneşin ve ışığın sembolüdür, aynı zamanda gençliği, güzelliği ve sanatı ile bilinir. Şimşek Tanrısı Zeus ve Titan Leto’nun çocuğudur, aynı zamanda da Ay Tanrıçası Artemis’in (Diana) kardeşidir. Hikâyedeki karakterlerin daha iyi anlaşılması için Artemis hakkında da biraz bilgi vermek istiyorum. Tanrıça Artemis yay ve ok ile sembolize edilir. Kendisi özgür olmayı seven; dağlarda, ormanlarda vahşi avları avlayan bir tanrıçadır. Bunun yanı sıra mitlerde öne çıkan önemli bir özelliğiyse ona tapan ve onun gibi olmak isteyen birçok kadın olması. Bunun nedeni de Tanrıça Artemis’in mitolojideki birçok kadından farklı olarak o zamanın kadınlık görevlerini kabul etmeyen özgür bir tanrıça olmayı seçmesi. Babası Zeus onun daima iffetli kalma ve evlenmeme ricasını kabul ederek onu ok ve yay ile ödüllendirmiştir. Bu özgür ruhu ve idealistliğinden dolayı da mitlerde birçok peri, kadın ve diğer canlıların idolü olmuştur. Peki ben neden bu tanrıçayı bu kadar detaylı anlatıyorum? Çünkü Apollon mitinde anlatacağım diğer ana karakter tam olarak Tanrıça Artemis gibi yaşamayı isteyen, onun yolundan gitmeyi seçen bir peri, Daphne (Defne). Diğer bir karakterimiz ise herkesin bildiği Aşk Tanrısı Eros (Cubid).
Mit, canavarla savaşan ve bir kahraman olan Apollon’un aşk ile ilgilenen Eros’la dalga geçmesiyle başlar. Eros’u elinde bir yay ve oklarla eğlenirken gören Apollon, Eros’a çocuk muamelesi yaparak ok ve yay taşımasının saçma olduğunu ve ona vermesi gerektiğini çünkü kahraman olanın kendisi olduğunu söyler. Bir bakıma dalga geçerken Eros’u küçümser. Bunun üzerine Eros, ona kendi okunun ne kadar güçlü olduğunu ve aptal canavarları öldürdüğü için Apollon’un kendisini onla kıyaslayamayacağını söyler. Sonra, Apollon’a sinirlenen Eros; biri Apollon’u bitmek bilmeyen bir aşka sürüklemek, diğeri Defne’yi büyük bir nefretle zehirlemek için iki farklı ok yapar. Hayatını Tanrıça Artemis gibi ormanlarda avlanarak evlenmeden geçirmek isteyen peri Defne, Eros’un okuyla Apollon’dan daha da nefret etmeye başlar. Aşkıyla yanıp tutuşan Apollon; onu ormanlarda, nehir kenarlarında kovalamasına, ona yalvarmasına rağmen Apollon’u istemez ve kaçmaya devam eder. Defne’yi ikna etmeye çalışmaktan bıkan Apollon, kendisinin Işık Tanrısı olduğunu ve ondan kaçmanın gereksiz olduğunu söyleyerek Defne’yi daha da kovalamaya başlar. Yakalanacağını anlayan ve korkan Defne, Teselya bölgesinin Deniz Tanrısı olan babası Peneus’a seslenir ve onu Apollon’dan kurtarması için yalvarır. Bunun üzerine Apollon tam defneyi yakalayacakken Defne, ağaca dönüşmeye başlar. Babası onu nefret ettiği tanrıdan kurtarmış ve ona yaşamı boyunca istediği iffeti de bağışlamıştır. Defne’nin ağaca dönüşmesiyle şaşıran Apollon, Defne’yi kendi kutsal ağacı yapar. Defne bundan sonra Apollon’un, savaşçıların, ünlü şairlerin ve kahramanların saçlarının çelengi olarak mitolojideki yerini alır.
Defne (Daphne) karakteriyle ilgili en sevdiğim şeylerden biri hayatımızda gördüğümüz bazı şeylerin karşılığı olmasıdır. Mesela defne ağacı. Bunun yanı sıra Defne aslında “şafak”tır. Çünkü “şafak” güneş doğmadan gelir (Apollon) ve güneş ona sarılmak istediğinde birdenbire kaybolur.
Kaynakça
Can, S. (1994). Klasik Yunan Mitolojisi. İnkılap Kitabevi.
Daphne and Apollo. (from the Ovide MoralisŽ) translated by. Ross G. Arthur. In parentheses Publications. Old French Series. Cambridge, Ontario 2000.
Francesco Albani. (1615-1620). Apollo and Daphne. Louvre Müzesi, Paris, Fransa.
Jakob Auer. (1688 öncesi). Apollo and Daphne. Viyana Sanat Tarihi Müzesi, Viyana, Avusturya. (Eylül Zeynep Harmantaş tarafından çekildi.)
