Bugünün insanı, bizler bölünmüş haldeyiz. Hayatımızı bölüp her bir parçasını başka bir çekmeceye tıkarken kendimizi de ayırmış, başka bir çekmeceye almışızdır. Günlük yaşam pratikleri gereğince gerekli olanı gerekli çekmeceden alırız ancak bazen de beklemediğimiz anda bir çekmece açılıverir. İşte bu çekmeceden çıkanların kaynağı bilinçdışıdır.
Dışa Bakan Rüya Görür, İçe Bakan Uyanır – Carl Gustav Jung
Jung’un Rüyası
Analitik Kuramın öğretilerini oluşturan Carl Gustav Jung, bir gece bir rüya görür. Bu rüyada, kendisine ait iki katlı bir evin karşısında durmaktadır. Jung, bu evin içine girer ve yerin altında bulunan katları gezinmeye başlar. Evin girişinden mahzene doğru indikçe fark eder ki eşyalar eskimekte ve kendisi de zamanda geriye doğru gitmektedir. Mahzene indiğinde ise kırık çömlek parçaları, ilkel insan kemikleri ve kafatasları önünde uzanmaktadır…
Jung, bu rüyasını analiz etmesi için Sigmund Freud’a danışır. Freud, Psikanalitik Kuram perspektifiyle rüyayı analiz edip Jung’un ölüm ve ölmeye yönelik düşünceleri üzerine çıkarımlarda bulunur. Ancak bu çıkarımlar Jung için yetersiz kalır ve rüyasını bu sefer kendisi analiz eder.
Ona göre rüyasında gördüğü ve indiği her kat, bilincin farklı düzeylerini açıklar. Mahzende gördükleri ise ona, ruhların ilkel bir ortaklığı içinde barındırdığını düşündürür. İlerleyen süreçte çeşitli incelemeler ve karşılaştırmalar sonucu açıklıyor olacağı “kolektif bilinçdışının”, ilkel ortaklığın çıkış noktasını oluşturduğunu varsayar.
Jung’un Gözünden Bilinç, Kişisel ve Kolektif Bilinçdışı
Çeşitli şekillerde analiz edilmiş bir rüyayla başlayan bu yazıda, Jung’un bilinç ve bilinçdışını nasıl değerlendirdiğini, bu düzeylerin rüyalarımızı ne şekilde etkilediğini ve rüyalarımızın bize ne söylemeye çalıştığını irdeleyerek, Jung’un rüya “gerçekliğini” anlıyor olacağız.
Bilincin, insanın dış çevresine dönük tarafı olduğunu söyleyen Jung; bunu ego kavramı üzerinden açıklar. Egonun, kişilerin olaylara ilişkin algıları, düşünceleri ve duygularından oluşan bilinçli zihin yapısı olduğunu söyler. Onun kuramında ego, bilincin öznesi konumundadır ve iç veya dış dünyadan kaynaklı tüm olayların anlamlandırılabilmesi için bu olayların egonun süzgecinden geçmesi gerekmektedir. Egonun olmaması halinde ise bireyin yaşanmış ve bugün yaşanmakta olanları, hayal ile gerçeği ayırt edemeyeceğini belirtir. (Kavut, S., 2020)
Bilinçdışını ise iki farklı düzeyde ele alır: kişisel bilinçdışı ve kolektif bilinçdışı. Kişisel bilinçdışı, bilinç düzeyine çıkması engellenmiş veya bir şekilde unutulmuş hatıraları, duyguları ve yaşantıları içerir. Tüm bu olgular kişinin yalnızca kendisine aittir. Ancak kolektif bilinçdışında durum farklılaşır. Kolektif bilinçdışı öznellikten uzaktır; atalarımızdan gelen ve onların deneyimlerini içeren, tüm insanlığın paylaştığı ortak bir bellek olarak ifade edilir. Kolektif bilinçdışında, atalarımızın yaşantı ve deneyimleri doğrultusunda geçmişten günümüze doğru biçimlenmiş, ilkel ve derin temel imajlar, kavrayış kalıpları olarak kabul edilen “arketipler” yer almaktadır ve bu arketipler oldukça fazla olmakla birlikte tüm insanlarda ortaktır.
Jung’un Gözünden Rüyaların Oluşumu, İşlevi ve Anlamı
Bilimsel tanımıyla rüya, uykunun hızlı göz hareketleri evresinde (REM) meydana gelen görsel, işitsel algılama ve duygulanımdır.
Jung, rüyanın uyku sırasında gerçekleşen bilinçdışı psişik aktivite sonucunda oluştuğunu söyler. Ona göre rüya; bireyin içsel gerçekliğini, bilinçli kontrolü ve isteğinin etkisinden uzakta, gerçekte olduğu gibi gösterir. Bu yönüyle rüya, nesnel bir sürece sahiptir. Jung’a göre rüyanın temel işlevi, bilinç ve bilinçdışı arasında bağlantı kurarak psikolojik dengeyi sağlamaktır.
Bahsedilen psikolojik denge işlevine bir örnek verelim. Kendilerini diğerlerinden daha üstün, nitelikli olarak değerlendiren insanların rüyalarında düştüklerini görmeleri, onların kişiliklerindeki gerçekçi olmayan olumsuz yönleri ortaya koyar. Bu rüya gittikleri yolun tehlikelerine karşı da uyarı niteliği taşımaktadır. Rüyaların, neden oluştuğundan çok hangi amaçla oluştuğunu anlamak Jung için daha önemlidir. Çünkü ona göre rüyalar, psikolojik dengeyi sağlamaya çalışırken bir yandan da geleceğe yönelik öngörüler taşımaktadır.
Ancak rüyalarda karşımıza çıkan olaylar veya sembollerin her insan için genellenebilir bir açıklaması Jung’a göre söz konusu değildir. Ona göre rüyayı doğru analiz edebilmek için önemli olan; her olay veya sembolün, rüyayı gören bireyin bilinç düzeyinde ne ifade ettiğini anlamaktır. Örneğin korku ve tehlike, bir bireyin rüyasında yılan olarak ortaya çıkarken bir diğerinin rüyasında timsah veya köpek balığı olarak da ortaya çıkabilir. Bu sebeple doğru analizi yapabilmek için korku ve tehlikenin kişinin bilincinde nasıl değerlendirildiğini, hayatında nelerle ilişkilendirildiğini iyi tespit ediyor olmak gerekir.
En başa döndüğümüzde, aynı rüyayı Freud ve Jung’un neden farklı şekillerde analiz ettiği, bu bilgiler ışığında netleşmektedir.
KAYNAKÇA
Dışa Bakan Rüya Görür, İçe Bakan Uyanır – Carl Gustav Jung, PDF, Destek Yayınları, 4. Baskı, 2020, Sayfa 9. https://static.destekdukkan.com/files/urun_urunler/file/21/disa-bakan-ruya-gorur-ice-bakan-uyanir-carl-gustav-jung.pdf adresinden alınmıştır.
Dışa Bakan Rüya Görür, İçe Bakan Uyanır – Carl Gustav Jung, İnceleme, Bookinton, 2023. https://www.bookinton.com/kitap/psikoloji-kisisel-gelisim/disa-bakan-ruya-gorur-ice-bakan-uyanir-carl-gustav-jung/ adresinden alınmıştır.
Carl Gustav Jung: Kavramları, Kuramları ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme, Doç. Dr. Sevgi Kavut, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2020. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/809382 adresinden alınmıştır.
Rüya, Kabus ve Uyku | Psikanalizde Rüya Yorumu, Freud ve Jung, 2010
https://www.cafrande.org/ruya-kabus-ve-uyku-psikanaliz’de-ruya-yorumu-freud-ve-jung/ adresinden alınmıştır.
Rüya, Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Rüya adresinden alınmıştır.
Rüyalar ve Semboller, Sevinç Gürsözer, 2014. https://holyharmony.wordpress.com/2014/12/25/ruyalar-ve-semboller/ adresinden alınmıştır.
Carl Gustav Jung, Görsel. https://www.tayfundogan.net/2019/02/14/mutluluk-carl-gustav-jungun-mutlulukla-ilgili-gorusleri/ adresinden alınmıştır.
